| پژوهش
حسابداری شهرداری ها
حسـابداری شهـرداریها در مقام مقایسـه با حسـابداری بازرگانی جزئی از حسابداری دولتی میبـاشد وکلـیه خصوصیـات قائل شده در کتـب و منابـع مخـتلف حسـابـداری دولتی در مورد حسابداری شهـرداریها نیز صـادق است
|
|
| دسته بندی | حسابداری |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 64 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 86 |
فهرست مطالبفصل اول
خصوصیات حسابداری شهرداری
........ 1روش حسابداری .............. 1روش نگهداری حسابها.......... 2بودجه
................. 3تهیه وتنظیم بودجه ............... 3فصل دومتعاریف
.................. 7حسابهای عمومی (بامانده بدهکار)................ 8حسابهای
عمومی (بامانده بستانکار).................. 8بستانکاران .................. 9بانک
/صندوق ...................... 9پیش پرداخت وعلی الحساب ................ 11تنخواه
گردان ............... 13تامین اعتبار......... 21فصل سومطبقه بندی عملیات
................ 24طبقه بندی هزینه ها............ 26انواع درآمد............
28وام دریافتی وسایرمنایع اعتبار............ 29استقراض ازیک حساب برای استفاده
درحساب دیگر.... 31سپرده هاووجوه امانی ................. 33فصل چهارمدارائیهای
جاری ................. 37دارائیهای ثابت ................ 38عملیات مربوط به خرید
دارائی ثابت ............. 42فروش .زائل کردن .حذف دارائی ثابت .......... 44مشارکت
یاسرمایه گذاری دربخش خصوصی وعمومی .. 45بدهی های جاری ................ 46فصل
پنجمعملیات مربوط به بستن حسابها درشهرداریها......... 50بستن حساب تنخواه گردان
پرداخت ............. 50بستن حساب تنخواه گردان حسابداری ...................
53تعدیلات یا اصلاحات ......... 55بستن حسابهای اعتباری (بودجه ای )...........
57بستن حسابهای موقت .................................... 58گزارشهاوصورتحسابهای
مالی .............. 60صورتحساب مازاد............. 64ترازنامه ..................
65صورت پیش بینی وضعیت صندوق وبانک .......... 70 فصـل اول خصوصیات
حسابداری شهـرداری ها حسـابداری شهـرداریها در مقام مقایسـه با حسـابداری
بازرگانی جزئی از حسابداری دولتی میبـاشد وکلـیه خصوصیـات قائل شده در کتـب و
منابـع مخـتلف حسـابـداری دولتی در مورد حسابداری شهـرداریها نیز صـادق است ولی
حسـابداری شهرداریهـا در مقایسـه با حسـابداری دولتـی دارای ویژگی خاص میباشد .
دستگاه های اجرائی دولتی که اعتبار بودجه برنامه ای آنان از محـل اعتبار کل کشور
تأمین و پرداخت میگردد ایجاد کننده تعهدات و پرداخت کنندة هزینـه های انجـام شـده
خـواهنـد بود و هزینـه های انجـام شده را در دفاتر خود ثبت مینماید و درآمد دولت در
دستـگاه دیگـری متمـرکـز میگـردد. در صورتیکـه در شهـرداریها حسابداری درآمـد و
هزینـه در یک واحد مالـی مجتـمع و در دفـاتر منعـکس خواهـد شد و میتـوان حسـاب های
درآمد شهـرداری را توأم یـا غیـرمتمـرکز و به طور جداگانه عمل نمـود.1- روش
حسـابداری از نقطه نظـر مبانی ثبت فعالیت های مالی روش حسـابداری در شهرداریها
روش نقدی خواهد بود« بدین معنی که درآمـد از جمع اقـلام وصـول شده تا پایان سـال
مالـی و نیز هزینـه از جمع اقلام پرداخـت شده تا پایان دوره عمـل بودجه که 15
اردیبهشـت سـال بعـد میباشد تشکیل میشـود»در مـورد درآمد هائیکه عملاًبرگ تشخیص و
یا پیش آگهی صادر میشود و یا دین مـودی نسبت به آنها تحقـق پیدا میکنـد حسابهای
انتظامی تشکیل و در آنها ثبـت میگـرددتا اقـلامی از درآمـد های مـذکور که در طول
سال مالی به حیطه وصول درنیامده اســت عند اللزوم در پیش بینی درآمدهای بودجـه سال
بعـد منظـور شود.در مورد هـزینـه های آن قسـمت که در طول سال مالی تحقق یافته ولی
پرداخت آن تا پایـان دوره عمـل بودجـه صـورت نگـرفته اسـت در حساب دیـوان شهرداری
منظـور میگردد تا از محل اعتباراتی که در بودجـه بعنـوان پرداخـت دیوان پایـدارو به
تصـویب میرسـد و پرداخـت شـود.جمـع اقـلام درآمدهای وصـول نشده تا پایان سـال مالـی
نسـبت به هر یک از منـابع درآمـد و هـزینـه هـای تحقــق یافته پرداخت نشده تا پایان
دورة عمل بودجه باید در گزارش وضـع مالی سـالانه که همـراه با تفـریغ بودجه جهت
رسدگی و تصویب انجمـن تسلیم میگردد درج و صورت های ریز اقـلام مذکور زمینه گـزارش
فوق الذکـر شـود.1- روش نگهـداری حسـاب روش نگهــداری حساب های شهرداری طبق
مادة 43 آئین نامة شهرداری باید مترادف یا دوبل باشـد. برای اینکـه روش حسـابداری
شهرداریهای کشـور متحد الشکل باشد تا تنظیـم آمارهای سالانه از درآمد و هزینه ها و
دارایی و بدهی شهرداریها و تجزیه تحلیـل آنها را توسط وزارت کشور امکان پذیر سازد.
کلیه شهرداریها باید سرفصـل حساب هـای درآمـد و هزینـه و سایر حسابهای مربوط را بر
اسـاس مقـررات این دستورالعمل و سایردستورالعمل های مالی شهرداریها که توسط وزارت
کشور ابلاغ شده یا میشود تنظیم و از فرم های مقـرر در این دستورالعمل استفاده
نمایند.2- حسـاب اختصـاصـی برای فعالیت هائیـکه جنبة اختصـاصی دارد« یعنـی
تمـام یاقسـمتی از هزینة های آن از محـل درآمـدهای حاصل از همـان فعالیت یا برنامه
و وظیفه تامین و پرداخت میشود یا درآمد خــاص برای آن اختصـاص داده میشـود بایـد در
هـر مورد حسـاب های جداگانه تنظـیم گــردد». مـلاک تشـخیص فعـالیت هـای اختصـاصی در
هر شهـرداری بودجـة شهرداری خواهد بود که برای هر یک از فعالیت های اختصاصی طبـق
دستورالعمـل مربوط یک بودجه اختصـاصی تنظـیم و به تصویب میرسد. در مواردیکه
شهـرداری دارای فعالیت اختصاصی و حساب اختصاصی بـرای هر فعالیـت باشد در استقـراض
از یک حسـاب برای استفاده در حساب دیگــر باید مقررات ماده 39 آئین شهرداریها
رعایـت شــود.بـودجـه « بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یکسال مالی
تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سـایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینـة ها برای
انجام عملـیاتی که منجر به وصول هدف مالی دولـت میشــود» بودجـه از زمان شـروع تا
خاتمه دارای چـهار مرحلـه به شـرح زیر است :ـ مرحله تهیة و تنظیم بودجه
ـ مرحلـه تصـویب بودجه
ـ مرحلـه تفریغ بودجهـ مرحله اجرای بودجهتهیـه و تنظیـم
بودجه شهردای مکلف است منتهـی تا روز آخردیماه بودجه سالیـانه خود را به انجمن
پیشنهاد نماید. همچنین شهردار مؤظف است به محض پیشنهاد بودجه به انجمن شهر با
استفاده از اختیاری که بر طبـق ماده 38 قانـون شهرداری به اوتفـویض شده موضوع را
تا حصـول نتیجه پیگیری نمـوده و حداقل هفته ای سه روز تقاضای تشکیل جلسه انجمن را
بنماید و شخصـاً نیز در جلسـات حضـور یافته و توضیـحات لازم را در باره اقـلام
منـدرج در بودجـه بدهـد. تصویب بودجه بودجه پیشنهادی شهرداری زمانی قابل اجرا
میباشد که از تصویب انجمن شهر بگذرد و در این رابطـه انجمن نیـز باید قبل از اسفند
ماه آنرا رسیدگی و تصویب نماید، بنابراین موعد تصویب نهائی بودجه سالیـانه به
وسـیله انجمن شهر و ابلاغ آن به شهرداری طبـق ماده 67 قانون حـداکثـر تا اول اسفند
ماه سال قبل میبـاشد و در صورتـیکه انجمـن در رأس موعـد مذکـور به وظیفه قانونـی
خـود در این مورد عمل نکند شهردار موظف است مراتب را به استاندار یا فرماندار کل و
در شهرداری تهران به وزارت کشور اطلاع دهد تا بر طبق ماده 41 اصـلاحی قانون شهرداری
اقدام لازم معمـول گـردد. بودجه پیشنهادی پس از تصـویب جهت اجرا به شهـرداری ابلاغ
خواهد شد ، شهردار مکلف اسـت نسخه ای از بودجه را حداکثر تا 15 روز بعد از تصویب
بوسیله فرمـانداری به وزارت کشور ارسال دارد.اجـرای بودجـه همانطورکه اشـاره شد
بودجه پس از تهیه و تنظیم و تصویب جهـت اجرا به شهرداری، ابلاغ میگـردد، در این
مرحله است که بودجه بعنـوان یک برنامه از قوه به فعل درآمده و طی آن عایدات برابر
قانون وصول و مخـارج در پس اجـرای فعـالیت و برنامه ها با رعایت کامل مقررات تعهد و
پرداخـت میگــردد.پیش بینی درآمـد یا سـایر منابـع تأمیـن اعتبـار در بودجـه مجـوزی
بـرای وصـول از اشخاص تلقـی نمیگـردد، و در هر مورد احتیـاج به مجـوز قانونی دارد،
همچنیـن وجود اعتبار در بودجه مصوبه بخودی خود برای اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی
ایجاد حق نمیکند و استفاده از اعتبارات باید با رعـایت مقـررات مربوط به خـود به
عمـل آید.اجـرای بودجه از لحاظ انجـام هزینه خود به دو مرحله تقسیم میگردد:الف )
مرحله اداری و حقوقی شامل: تشخیص ـ تأمین اعتبار ـ تعهد ـ تسجیل ـ حواله درخواست
وجه ـ پرداخت که به موجب قانون لازم الاجرا میباشد.ب ) مرحـله مالی و حسابداری شامل
: ثبت عملیات و فعالیتهای مالی شهرداری در دفتر روزنامه و نقل آن به دفـاتر کل و
معین ، تهیه تراز عملیات ماهیانه (تراز آزمایشی) انجام اصلاحات در پایان دوره و
انعکاس آنادائمی و موقت در پایان دوره مالی و نقل حسابهـای دائمی از طریق تراز
اختتامیه و تراز افتتاحیه به سال مالی بعـد و بالاخره تهیـه و تنظیـم گزارشهـای
مالی و صورتحسابهای نهائی در پایان سال مالی همراه با ضمائم مربوطه به آن ، اجرای
این مرحله با برقراری یک سیتم صحیـح حسـابداری که در فاصله زمانی مناسب نظارت مستمر
بر امور مالی را ایجاد نماید امکان پذیر است . تفــریغ بودجـه در پایان سـال
مالـی و در پایان دوره عمل بودجه ، امورمالی نسبت به بستن حسابهای موقت و دائمی
شهرداری و نقل مانده از طریق تراز افتتاحیه اقدام و صورتحسابهای مالـی را ، تهیه و
مراتب را جهت تصـویب تفریغ بودجه تـا آخر اردیبهشت ماه سال به انجمـن شهر گزارش
خواهد نمود ، انجمن شهر نیز باید تا آخر خـرداد مـاه آنرا رسیـدگی نمـاید همچنیـن
شهـرداری مکلف است نسخه ای از تفـریغ بودجه را حداکثر تا 15 روز بعـد از تصویب به
وسیله فرمانداری به وزارت کشور ارسال دارد به مـوجب ماده 44 و آئیـن نامه شهرداریها
مصـوب تیرماه 1346 رسیدگی و ممیزی حساب شهرداریها در سه مرحلـه به شرح زیر انجام
خواهد گردید:الف) حسابرسی به وسیله شهرداری قبل و بعد از خـرج بوسیله کارکنان ثابـت
شهرداری که اطلاعات کافی درامور مالی و حسابداری داشته باشند .ب) حسـابرسی به
وسیـله حسابداران قسم خـورده یا متخصص که از طرف انجمن شـهر انتخـاب خواهند شـد، در
موقع تفـریغ بودجه شهـرداری مکلـف است نتیـجه گـزارش حسابرسـان مذکـور را هماره
تفریغ بودجه در اجرای مفاد ماده 67 و تبصره آن به انجمن شهر و وزارت کشور ارسال
دارد.ج) رسیدگـی نهائی به وسیـله انجمن شهـر از طـریق بـررسی گزارشهای مالی و گزارش
حسـابرسـان مـذکور در بند ‹ ب › ماده فوق . بدیـن ترتیـب انجـام مرحـله اول یعنـی
تهیه و تنظیـم بودجه از اختیارات شهـرداری و مرحلـه دوم تصـویب بودجه از اختیارات
انجمن شهر مرحله سوم یعنی اجرای بودجه بوسیله شهرداری و مـرحله چهارم که نظارت بر
بودجه است ، در آغاز توسط شـهرداری و سپس مستقیم و غیر مستقیم بوسیله انجمن انجام
میگیـرد. طبقـه بندی بودجـه بودجه در شـکل نوین خود به شرح زیر طبقه بندی گردیده
است : ـ طبقه بنـدی عملیـاتـ طبقه بندی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبارـ طبقه
بندی هزینـه هاـ طبقه بندی واحد سازمانیـ طبقه بندی اقتصـادین در سرفصل های مربوط
در دفتر کل از طریق دفتــر روزنامه، بستن حسابهای
فهرست مطالب
فصل اول
خصوصیات حسابداری شهرداری ............................................................................ 1
روش حسابداری ..................................................................................................... 1
روش نگهداری حسابها............................................................................................ 2
بودجه ..................................................................................................................... 3
تهیه وتنظیم بودجه ................................................................................................... 3
فصل دوم
تعاریف ................................................................................................................... 7
حسابهای عمومی (بامانده بدهکار)............................................................................ 8
حسابهای عمومی (بامانده بستانکار)........................................................................... 8
بستانکاران ............................................................................................................... 9
بانک /صندوق ........................................................................................................ 9
پیش پرداخت وعلی الحساب .................................................................................. 11
تنخواه گردان ......................................................................................................... 13
تامین اعتبار.............................................................................................................. 21
فصل سوم
طبقه بندی عملیات .................................................................................................. 24
طبقه بندی هزینه ها.................................................................................................. 26
انواع درآمد............................................................................................................ 28
وام دریافتی وسایرمنایع اعتبار.................................................................................. 29
استقراض ازیک حساب برای استفاده درحساب دیگر............................................. 31
سپرده هاووجوه امانی ............................................................................................ 33
فصل چهارم
دارائیهای جاری ................................................................................................... 37
دارائیهای ثابت .................................................................................................. 38
عملیات مربوط به خرید دارائی ثابت ................................................................. 42
فروش .زائل کردن .حذف دارائی ثابت ............................................................. 44
مشارکت یاسرمایه گذاری دربخش خصوصی وعمومی ..................................... 45
بدهی های جاری ............................................................................................... 46
فصل پنجم
عملیات مربوط به بستن حسابها درشهرداریها....................................................... 50
بستن حساب تنخواه گردان پرداخت .................................................................. 50
بستن حساب تنخواه گردان حسابداری .............................................................. 53
تعدیلات یا اصلاحات ....................................................................................... 55
بستن حسابهای اعتباری (بودجه ای )................................................................... 57
بستن حسابهای موقت ........................................................................................ 58
گزارشهاوصورتحسابهای مالی ........................................................................... 60
صورتحساب مازاد.............................................................................................. 64
ترازنامه ............................................................................................................. 65
صورت پیش بینی وضعیت صندوق وبانک ......................................................... 70
فصـل اول
خصوصیات حسابداری شهـرداری ها
حسـابداری شهـرداریها در مقام مقایسـه با حسـابداری بازرگانی جزئی از حسابداری
دولتی میبـاشد وکلـیه خصوصیـات قائل شده در کتـب و منابـع مخـتلف حسـابـداری دولتی
در مورد حسابداری شهـرداریها نیز صـادق است ولی حسـابداری شهرداریهـا در مقایسـه با
حسـابداری دولتـی دارای ویژگی خاص میباشد . دستگاه های اجرائی دولتی که اعتبار
بودجه برنامه ای آنان از محـل اعتبار کل کشور تأمین و پرداخت میگردد ایجاد کننده
تعهدات و پرداخت کنندة هزینـه های انجـام شـده خـواهنـد بود و هزینـه های انجـام
شده را در دفاتر خود ثبت مینماید و درآمد دولت در دستـگاه دیگـری متمـرکـز میگـردد.
در صورتیکـه در شهـرداریها حسابداری درآمـد و هزینـه در یک واحد مالـی مجتـمع و در
دفـاتر منعـکس خواهـد شد و میتـوان حسـاب های درآمد شهـرداری را توأم یـا
غیـرمتمـرکز و به طور جداگانه عمل نمـود.
1- روش حسـابداری از نقطه نظـر
مبانی ثبت فعالیت های مالی روش حسـابداری در شهرداریها روش نقدی خواهد بود« بدین
معنی که درآمـد از جمع اقـلام وصـول شده تا پایان سـال مالـی و نیز هزینـه از جمع
اقلام پرداخـت شده تا پایان دوره عمـل بودجه که 15 اردیبهشـت سـال بعـد میباشد
تشکیل میشـود»در مـورد درآمد هائیکه عملاًبرگ تشخیص و یا پیش آگهی صادر میشود و یا
دین مـودی نسبت به آنها تحقـق پیدا میکنـد حسابهای انتظامی تشکیل و در آنها ثبـت
میگـرددتا اقـلامی از درآمـد های مـذکور که در طول سال مالی به حیطه وصول درنیامده
اســت عند اللزوم در پیش بینی درآمدهای بودجـه سال بعـد منظـور شود.در مورد هـزینـه
های آن قسـمت که در طول سال مالی تحقق یافته ولی پرداخت آن تا پایـان دوره عمـل
بودجـه صـورت نگـرفته اسـت در حساب دیـوان شهرداری منظـور میگردد تا از محل
اعتباراتی که در بودجـه بعنـوان پرداخـت دیوان پایـدارو به تصـویب میرسـد و پرداخـت
شـود.جمـع اقـلام درآمدهای وصـول نشده تا پایان سـال مالـی نسـبت به هر یک از
منـابع درآمـد و هـزینـه هـای تحقــق یافته پرداخت نشده تا پایان دورة عمل بودجه
باید در گزارش وضـع مالی سـالانه که همـراه با تفـریغ بودجه جهت رسدگی و تصویب
انجمـن تسلیم میگردد درج و صورت های ریز اقـلام مذکور زمینه گـزارش فوق الذکـر
شـود.1- روش نگهـداری حسـاب روش نگهــداری حساب های شهرداری طبق مادة 43 آئین
نامة شهرداری باید مترادف یا دوبل باشـد. برای اینکـه روش حسـابداری شهرداریهای
کشـور متحد الشکل باشد تا تنظیـم آمارهای سالانه از درآمد و هزینه ها و دارایی و
بدهی شهرداریها و تجزیه تحلیـل آنها را توسط وزارت کشور امکان پذیر سازد. کلیه
شهرداریها باید سرفصـل حساب هـای درآمـد و هزینـه و سایر حسابهای مربوط را بر اسـاس
مقـررات این دستورالعمل و سایردستورالعمل های مالی شهرداریها که توسط وزارت کشور
ابلاغ شده یا میشود تنظیم و از فرم های مقـرر در این دستورالعمل استفاده
نمایند.
2- حسـاب اختصـاصـی برای فعالیت هائیـکه جنبة اختصـاصی دارد« یعنـی
تمـام یاقسـمتی از هزینة های آن از محـل درآمـدهای حاصل از همـان فعالیت یا برنامه
و وظیفه تامین و پرداخت میشود یا درآمد خــاص برای آن اختصـاص داده میشـود بایـد در
هـر مورد حسـاب های جداگانه تنظـیم گــردد». مـلاک تشـخیص فعـالیت هـای اختصـاصی در
هر شهـرداری بودجـة شهرداری خواهد بود که برای هر یک از فعالیت های اختصاصی طبـق
دستورالعمـل مربوط یک بودجه اختصـاصی تنظـیم و به تصویب میرسد. در مواردیکه
شهـرداری دارای فعالیت اختصاصی و حساب اختصاصی بـرای هر فعالیـت باشد در استقـراض
از یک حسـاب برای استفاده در حساب دیگــر باید مقررات ماده 39 آئین شهرداریها
رعایـت شــود.بـودجـه « بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یکسال مالی
تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سـایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینـة ها برای
انجام عملـیاتی که منجر به وصول هدف مالی دولـت میشــود» بودجـه از زمان شـروع تا
خاتمه دارای چـهار مرحلـه به شـرح زیر است :ـ مرحله تهیة و تنظیم بودجه
ـ مرحلـه تصـویب بودجه
ـ مرحلـه تفریغ بودجهـ مرحله اجرای بودجه
تهیـه و تنظیـم
بودجه شهردای مکلف است منتهـی تا روز آخردیماه بودجه سالیـانه خود را به انجمن
پیشنهاد نماید. همچنین شهردار مؤظف است به محض پیشنهاد بودجه به انجمن شهر با
استفاده از اختیاری که بر طبـق ماده 38 قانـون شهرداری به اوتفـویض شده موضوع را
تا حصـول نتیجه پیگیری نمـوده و حداقل هفته ای سه روز تقاضای تشکیل جلسه انجمن را
بنماید و شخصـاً نیز در جلسـات حضـور یافته و توضیـحات لازم را در باره اقـلام
منـدرج در بودجـه بدهـد.
تصویب بودجه بودجه پیشنهادی شهرداری زمانی قابل
اجرا میباشد که از تصویب انجمن شهر بگذرد و در این رابطـه انجمن نیـز باید قبل از
اسفند ماه آنرا رسیدگی و تصویب نماید، بنابراین موعد تصویب نهائی بودجه سالیـانه به
وسـیله انجمن شهر و ابلاغ آن به شهرداری طبـق ماده 67 قانون حـداکثـر تا اول اسفند
ماه سال قبل میبـاشد و در صورتـیکه انجمـن در رأس موعـد مذکـور به وظیفه قانونـی
خـود در این مورد عمل نکند شهردار موظف است مراتب را به استاندار یا فرماندار کل و
در شهرداری تهران به وزارت کشور اطلاع دهد تا بر طبق ماده 41 اصـلاحی قانون شهرداری
اقدام لازم معمـول گـردد. بودجه پیشنهادی پس از تصـویب جهت اجرا به شهـرداری ابلاغ
خواهد شد ، شهردار مکلف اسـت نسخه ای از بودجه را حداکثر تا 15 روز بعد از تصویب
بوسیله فرمـانداری به وزارت کشور ارسال دارد.
اجـرای بودجـه همانطورکه
اشـاره شد بودجه پس از تهیه و تنظیم و تصویب جهـت اجرا به شهرداری، ابلاغ میگـردد،
در این مرحله است که بودجه بعنـوان یک برنامه از قوه به فعل درآمده و طی آن عایدات
برابر قانون وصول و مخـارج در پس اجـرای فعـالیت و برنامه ها با رعایت کامل مقررات
تعهد و پرداخـت میگــردد.پیش بینی درآمـد یا سـایر منابـع تأمیـن اعتبـار در بودجـه
مجـوزی بـرای وصـول از اشخاص تلقـی نمیگـردد، و در هر مورد احتیـاج به مجـوز قانونی
دارد، همچنیـن وجود اعتبار در بودجه مصوبه بخودی خود برای اشخاص اعم از حقیقی یا
حقوقی ایجاد حق نمیکند و استفاده از اعتبارات باید با رعـایت مقـررات مربوط به خـود
به عمـل آید.اجـرای بودجه از لحاظ انجـام هزینه خود به دو مرحله تقسیم میگردد:الف )
مرحله اداری و حقوقی شامل: تشخیص ـ تأمین اعتبار ـ تعهد ـ تسجیل ـ حواله درخواست
وجه ـ پرداخت که به موجب قانون لازم الاجرا میباشد.ب ) مرحـله مالی و حسابداری شامل
: ثبت عملیات و فعالیتهای مالی شهرداری در دفتر روزنامه و نقل آن به دفـاتر کل و
معین ، تهیه تراز عملیات ماهیانه (تراز آزمایشی) انجام اصلاحات در پایان دوره و
انعکاس آنادائمی و موقت در پایان دوره مالی و نقل حسابهـای دائمی از طریق تراز
اختتامیه و تراز افتتاحیه به سال مالی بعـد و بالاخره تهیـه و تنظیـم گزارشهـای
مالی و صورتحسابهای نهائی در پایان سال مالی همراه با ضمائم مربوطه به آن ، اجرای
این مرحله با برقراری یک سیتم صحیـح حسـابداری که در فاصله زمانی مناسب نظارت مستمر
بر امور مالی را ایجاد نماید امکان پذیر است .
تفــریغ بودجـه در پایان
سـال مالـی و در پایان دوره عمل بودجه ، امورمالی نسبت به بستن حسابهای موقت و
دائمی شهرداری و نقل مانده از طریق تراز افتتاحیه اقدام و صورتحسابهای مالـی را ،
تهیه و مراتب را جهت تصـویب تفریغ بودجه تـا آخر اردیبهشت ماه سال به انجمـن شهر
گزارش خواهد نمود ، انجمن شهر نیز باید تا آخر خـرداد مـاه آنرا رسیـدگی
نمـاید همچنیـن شهـرداری مکلف است نسخه ای از تفـریغ بودجه را حداکثر تا 15 روز
بعـد از تصویب به وسیله فرمانداری به وزارت کشور ارسال دارد به مـوجب ماده 44 و
آئیـن نامه شهرداریها مصـوب تیرماه 1346 رسیدگی و ممیزی حساب شهرداریها در سه
مرحلـه به شرح زیر انجام خواهد گردید:الف) حسابرسی به وسیله شهرداری قبل و بعد از
خـرج بوسیله کارکنان ثابـت شهرداری که اطلاعات کافی درامور مالی و حسابداری داشته
باشند .ب) حسـابرسی به وسیـله حسابداران قسم خـورده یا متخصص که از طرف انجمن شـهر
انتخـاب خواهند شـد، در موقع تفـریغ بودجه شهـرداری مکلـف است نتیـجه گـزارش
حسابرسـان مذکـور را هماره تفریغ بودجه در اجرای مفاد ماده 67 و تبصره آن به انجمن
شهر و وزارت کشور ارسال دارد.ج) رسیدگـی نهائی به وسیـله انجمن شهـر از طـریق
بـررسی گزارشهای مالی و گزارش حسـابرسـان مـذکور در بند ‹ ب › ماده فوق . بدیـن
ترتیـب انجـام مرحـله اول یعنـی تهیه و تنظیـم بودجه از اختیارات شهـرداری و مرحلـه
دوم تصـویب بودجه از اختیارات انجمن شهر مرحله سوم یعنی اجرای بودجه بوسیله شهرداری
و مـرحله چهارم که نظارت بر بودجه است ، در آغاز توسط شـهرداری و سپس مستقیم و غیر
مستقیم بوسیله انجمن انجام میگیـرد.
طبقـه بندی بودجـه بودجه در شـکل نوین خود
به شرح زیر طبقه بندی گردیده است : ـ طبقه بنـدی عملیـاتـ طبقه بندی درآمدها و
سایر منابع تأمین اعتبارـ طبقه بندی هزینـه هاـ طبقه بندی واحد سازمانیـ طبقه بندی
اقتصـادین در سرفصل های مربوط در دفتر کل از طریق دفتــر روزنامه، بستن حسابهای
فهرست مطالبفصل اول
خصوصیات حسابداری شهرداری
........ 1روش حسابداری .............. 1روش نگهداری حسابها.......... 2بودجه
................. 3تهیه وتنظیم بودجه ............... 3فصل دومتعاریف
.................. 7حسابهای عمومی (بامانده بدهکار)................ 8حسابهای
عمومی (بامانده بستانکار).................. 8بستانکاران .................. 9بانک
/صندوق ...................... 9پیش پرداخت وعلی الحساب ................ 11تنخواه
گردان ............... 13تامین اعتبار......... 21فصل سومطبقه بندی عملیات
................ 24طبقه بندی هزینه ها............ 26انواع درآمد............
28وام دریافتی وسایرمنایع اعتبار............ 29استقراض ازیک حساب برای استفاده
درحساب دیگر.... 31سپرده هاووجوه امانی ................. 33فصل چهارمدارائیهای
جاری ................. 37دارائیهای ثابت ................ 38عملیات مربوط به خرید
دارائی ثابت ............. 42فروش .زائل کردن .حذف دارائی ثابت .......... 44مشارکت
یاسرمایه گذاری دربخش خصوصی وعمومی .. 45بدهی های جاری ................ 46فصل
پنجمعملیات مربوط به بستن حسابها درشهرداریها......... 50بستن حساب تنخواه گردان
پرداخت ............. 50بستن حساب تنخواه گردان حسابداری ...................
53تعدیلات یا اصلاحات ......... 55بستن حسابهای اعتباری (بودجه ای )...........
57بستن حسابهای موقت .................................... 58گزارشهاوصورتحسابهای
مالی .............. 60صورتحساب مازاد............. 64ترازنامه ..................
65صورت پیش بینی وضعیت صندوق وبانک .......... 70 فصـل اول خصوصیات
حسابداری شهـرداری ها حسـابداری شهـرداریها در مقام مقایسـه با حسـابداری
بازرگانی جزئی از حسابداری دولتی میبـاشد وکلـیه خصوصیـات قائل شده در کتـب و
منابـع مخـتلف حسـابـداری دولتی در مورد حسابداری شهـرداریها نیز صـادق است ولی
حسـابداری شهرداریهـا در مقایسـه با حسـابداری دولتـی دارای ویژگی خاص میباشد .
دستگاه های اجرائی دولتی که اعتبار بودجه برنامه ای آنان از محـل اعتبار کل کشور
تأمین و پرداخت میگردد ایجاد کننده تعهدات و پرداخت کنندة هزینـه های انجـام شـده
خـواهنـد بود و هزینـه های انجـام شده را در دفاتر خود ثبت مینماید و درآمد دولت در
دستـگاه دیگـری متمـرکـز میگـردد. در صورتیکـه در شهـرداریها حسابداری درآمـد و
هزینـه در یک واحد مالـی مجتـمع و در دفـاتر منعـکس خواهـد شد و میتـوان حسـاب های
درآمد شهـرداری را توأم یـا غیـرمتمـرکز و به طور جداگانه عمل نمـود.1- روش
حسـابداری از نقطه نظـر مبانی ثبت فعالیت های مالی روش حسـابداری در شهرداریها
روش نقدی خواهد بود« بدین معنی که درآمـد از جمع اقـلام وصـول شده تا پایان سـال
مالـی و نیز هزینـه از جمع اقلام پرداخـت شده تا پایان دوره عمـل بودجه که 15
اردیبهشـت سـال بعـد میباشد تشکیل میشـود»در مـورد درآمد هائیکه عملاًبرگ تشخیص و
یا پیش آگهی صادر میشود و یا دین مـودی نسبت به آنها تحقـق پیدا میکنـد حسابهای
انتظامی تشکیل و در آنها ثبـت میگـرددتا اقـلامی از درآمـد های مـذکور که در طول
سال مالی به حیطه وصول درنیامده اســت عند اللزوم در پیش بینی درآمدهای بودجـه سال
بعـد منظـور شود.در مورد هـزینـه های آن قسـمت که در طول سال مالی تحقق یافته ولی
پرداخت آن تا پایـان دوره عمـل بودجـه صـورت نگـرفته اسـت در حساب دیـوان شهرداری
منظـور میگردد تا از محل اعتباراتی که در بودجـه بعنـوان پرداخـت دیوان پایـدارو به
تصـویب میرسـد و پرداخـت شـود.جمـع اقـلام درآمدهای وصـول نشده تا پایان سـال مالـی
نسـبت به هر یک از منـابع درآمـد و هـزینـه هـای تحقــق یافته پرداخت نشده تا پایان
دورة عمل بودجه باید در گزارش وضـع مالی سـالانه که همـراه با تفـریغ بودجه جهت
رسدگی و تصویب انجمـن تسلیم میگردد درج و صورت های ریز اقـلام مذکور زمینه گـزارش
فوق الذکـر شـود.1- روش نگهـداری حسـاب روش نگهــداری حساب های شهرداری طبق
مادة 43 آئین نامة شهرداری باید مترادف یا دوبل باشـد. برای اینکـه روش حسـابداری
شهرداریهای کشـور متحد الشکل باشد تا تنظیـم آمارهای سالانه از درآمد و هزینه ها و
دارایی و بدهی شهرداریها و تجزیه تحلیـل آنها را توسط وزارت کشور امکان پذیر سازد.
کلیه شهرداریها باید سرفصـل حساب هـای درآمـد و هزینـه و سایر حسابهای مربوط را بر
اسـاس مقـررات این دستورالعمل و سایردستورالعمل های مالی شهرداریها که توسط وزارت
کشور ابلاغ شده یا میشود تنظیم و از فرم های مقـرر در این دستورالعمل استفاده
نمایند.2- حسـاب اختصـاصـی برای فعالیت هائیـکه جنبة اختصـاصی دارد« یعنـی
تمـام یاقسـمتی از هزینة های آن از محـل درآمـدهای حاصل از همـان فعالیت یا برنامه
و وظیفه تامین و پرداخت میشود یا درآمد خــاص برای آن اختصـاص داده میشـود بایـد در
هـر مورد حسـاب های جداگانه تنظـیم گــردد». مـلاک تشـخیص فعـالیت هـای اختصـاصی در
هر شهـرداری بودجـة شهرداری خواهد بود که برای هر یک از فعالیت های اختصاصی طبـق
دستورالعمـل مربوط یک بودجه اختصـاصی تنظـیم و به تصویب میرسد. در مواردیکه
شهـرداری دارای فعالیت اختصاصی و حساب اختصاصی بـرای هر فعالیـت باشد در استقـراض
از یک حسـاب برای استفاده در حساب دیگــر باید مقررات ماده 39 آئین شهرداریها
رعایـت شــود.بـودجـه « بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یکسال مالی
تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سـایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینـة ها برای
انجام عملـیاتی که منجر به وصول هدف مالی دولـت میشــود» بودجـه از زمان شـروع تا
خاتمه دارای چـهار مرحلـه به شـرح زیر است :ـ مرحله تهیة و تنظیم بودجه
ـ مرحلـه تصـویب بودجه
ـ مرحلـه تفریغ بودجهـ مرحله اجرای بودجهتهیـه و تنظیـم
بودجه شهردای مکلف است منتهـی تا روز آخردیماه بودجه سالیـانه خود را به انجمن
پیشنهاد نماید. همچنین شهردار مؤظف است به محض پیشنهاد بودجه به انجمن شهر با
استفاده از اختیاری که بر طبـق ماده 38 قانـون شهرداری به اوتفـویض شده موضوع را
تا حصـول نتیجه پیگیری نمـوده و حداقل هفته ای سه روز تقاضای تشکیل جلسه انجمن را
بنماید و شخصـاً نیز در جلسـات حضـور یافته و توضیـحات لازم را در باره اقـلام
منـدرج در بودجـه بدهـد. تصویب بودجه بودجه پیشنهادی شهرداری زمانی قابل اجرا
میباشد که از تصویب انجمن شهر بگذرد و در این رابطـه انجمن نیـز باید قبل از اسفند
ماه آنرا رسیدگی و تصویب نماید، بنابراین موعد تصویب نهائی بودجه سالیـانه به
وسـیله انجمن شهر و ابلاغ آن به شهرداری طبـق ماده 67 قانون حـداکثـر تا اول اسفند
ماه سال قبل میبـاشد و در صورتـیکه انجمـن در رأس موعـد مذکـور به وظیفه قانونـی
خـود در این مورد عمل نکند شهردار موظف است مراتب را به استاندار یا فرماندار کل و
در شهرداری تهران به وزارت کشور اطلاع دهد تا بر طبق ماده 41 اصـلاحی قانون شهرداری
اقدام لازم معمـول گـردد. بودجه پیشنهادی پس از تصـویب جهت اجرا به شهـرداری ابلاغ
خواهد شد ، شهردار مکلف اسـت نسخه ای از بودجه را حداکثر تا 15 روز بعد از تصویب
بوسیله فرمـانداری به وزارت کشور ارسال دارد.اجـرای بودجـه همانطورکه اشـاره شد
بودجه پس از تهیه و تنظیم و تصویب جهـت اجرا به شهرداری، ابلاغ میگـردد، در این
مرحله است که بودجه بعنـوان یک برنامه از قوه به فعل درآمده و طی آن عایدات برابر
قانون وصول و مخـارج در پس اجـرای فعـالیت و برنامه ها با رعایت کامل مقررات تعهد و
پرداخـت میگــردد.پیش بینی درآمـد یا سـایر منابـع تأمیـن اعتبـار در بودجـه مجـوزی
بـرای وصـول از اشخاص تلقـی نمیگـردد، و در هر مورد احتیـاج به مجـوز قانونی دارد،
همچنیـن وجود اعتبار در بودجه مصوبه بخودی خود برای اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی
ایجاد حق نمیکند و استفاده از اعتبارات باید با رعـایت مقـررات مربوط به خـود به
عمـل آید.اجـرای بودجه از لحاظ انجـام هزینه خود به دو مرحله تقسیم میگردد:الف )
مرحله اداری و حقوقی شامل: تشخیص ـ تأمین اعتبار ـ تعهد ـ تسجیل ـ حواله درخواست
وجه ـ پرداخت که به موجب قانون لازم الاجرا میباشد.ب ) مرحـله مالی و حسابداری شامل
: ثبت عملیات و فعالیتهای مالی شهرداری در دفتر روزنامه و نقل آن به دفـاتر کل و
معین ، تهیه تراز عملیات ماهیانه (تراز آزمایشی) انجام اصلاحات در پایان دوره و
انعکاس آنادائمی و موقت در پایان دوره مالی و نقل حسابهـای دائمی از طریق تراز
اختتامیه و تراز افتتاحیه به سال مالی بعـد و بالاخره تهیـه و تنظیـم گزارشهـای
مالی و صورتحسابهای نهائی در پایان سال مالی همراه با ضمائم مربوطه به آن ، اجرای
این مرحله با برقراری یک سیتم صحیـح حسـابداری که در فاصله زمانی مناسب نظارت مستمر
بر امور مالی را ایجاد نماید امکان پذیر است . تفــریغ بودجـه در پایان سـال
مالـی و در پایان دوره عمل بودجه ، امورمالی نسبت به بستن حسابهای موقت و دائمی
شهرداری و نقل مانده از طریق تراز افتتاحیه اقدام و صورتحسابهای مالـی را ، تهیه و
مراتب را جهت تصـویب تفریغ بودجه تـا آخر اردیبهشت ماه سال به انجمـن شهر گزارش
خواهد نمود ، انجمن شهر نیز باید تا آخر خـرداد مـاه آنرا رسیـدگی نمـاید همچنیـن
شهـرداری مکلف است نسخه ای از تفـریغ بودجه را حداکثر تا 15 روز بعـد از تصویب به
وسیله فرمانداری به وزارت کشور ارسال دارد به مـوجب ماده 44 و آئیـن نامه شهرداریها
مصـوب تیرماه 1346 رسیدگی و ممیزی حساب شهرداریها در سه مرحلـه به شرح زیر انجام
خواهد گردید:الف) حسابرسی به وسیله شهرداری قبل و بعد از خـرج بوسیله کارکنان ثابـت
شهرداری که اطلاعات کافی درامور مالی و حسابداری داشته باشند .ب) حسـابرسی به
وسیـله حسابداران قسم خـورده یا متخصص که از طرف انجمن شـهر انتخـاب خواهند شـد، در
موقع تفـریغ بودجه شهـرداری مکلـف است نتیـجه گـزارش حسابرسـان مذکـور را هماره
تفریغ بودجه در اجرای مفاد ماده 67 و تبصره آن به انجمن شهر و وزارت کشور ارسال
دارد.ج) رسیدگـی نهائی به وسیـله انجمن شهـر از طـریق بـررسی گزارشهای مالی و گزارش
حسـابرسـان مـذکور در بند ‹ ب › ماده فوق . بدیـن ترتیـب انجـام مرحـله اول یعنـی
تهیه و تنظیـم بودجه از اختیارات شهـرداری و مرحلـه دوم تصـویب بودجه از اختیارات
انجمن شهر مرحله سوم یعنی اجرای بودجه بوسیله شهرداری و مـرحله چهارم که نظارت بر
بودجه است ، در آغاز توسط شـهرداری و سپس مستقیم و غیر مستقیم بوسیله انجمن انجام
میگیـرد. طبقـه بندی بودجـه بودجه در شـکل نوین خود به شرح زیر طبقه بندی گردیده
است : ـ طبقه بنـدی عملیـاتـ طبقه بندی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبارـ طبقه
بندی هزینـه هاـ طبقه بندی واحد سازمانیـ طبقه بندی اقتصـادین در سرفصل های مربوط
در دفتر کل از طریق دفتــر روزنامه، بستن حسابهای
